Archief boekbesprekingen 26 februari 2012

In de uitzending van 26 februari komen de volgende boeken aan de orde:

Chantal van Gastel, Zoek het maar uit
Uitgeverij The House of Books, Vianen 2011
432 pagina’s
ISBN 978-90-443-3068-7
€ 17,95 (e-book: € 9,99)

De Etten-Leurse Chantal van Gastel schrijft al enkele jaren romans die vallen binnen het genre chicklit. Voor de luisteraars die wakker worden met Spotlight op de achtergrond en nu hun wenkbrauwen fronsen en zich afvragen ‘Waar heeft hij het over?’: chicklitis de populaire benaming voor boeken die op de eerste plaats bedoeld zijn voor vrouwen tussen de 20 en 30 jaar. Luisteraars zullen begrijpen dat ik met geen mogelijkheid binnen de doelgroep te persen ben, maar dat betekent niet dat ik niet iets zou kunnen zeggen over Van Gastels verhaal, haar stijl, enzovoorts. Het is ook niet zonder reden dat ik het boek van onze streekgenoot onder de aandacht wil brengen. Zij is namelijk als chicklit-schrijfster zeer succesvol, met als meest recente blijk van waardering de verkiezing van haar boek Zoek het maar uit tot beste chicklit van 2011.

Het verhaal is eenvoudig. Ella Droomer werkt in een boekhandel, samen met haar beste vriendin Milou. Ze staat op het punt in te trekken bij haar vriend Owen. Op een avond, vlak voor sluitingstijd en op het moment dat Ella nog maar alleen in de zaak is, stapt er een overvaller de boekhandel binnen die haar bedreigt. Ella ziet zogezegd de dood in de ogen, en op dat cruciale moment schieten er dingen door haar hoofd die ze verwacht nooit meer mee te maken. Gelukkig komt ze er zonder lichamelijke kleerscheuren vanaf. Geestelijk laat de gebeurtenis echter zijn sporen na. Ella brengt haar gedachten tijdens het benauwde moment terug tot een overzichtelijk lijstje voornemens. Ze heeft het gevoel dat ze, nu ze de overval heeft overleefd, een tweede kans krijgt - een kans die ze zal gebruiken om haar voornemens in de praktijk te brengen. Naast wat triviale besluiten is er een vijfde punt op het lijstje dat niet meer behelst dan de naam Dex.

Dex is de jeugdvriend van Ella’s broer Boris. De twee jongemannen delen een appartement en timmeren met hun band aan de weg. Gaandeweg wordt duidelijk dat Dex Ella’s grote liefde in haar leven was, is en zal zijn. Aanvankelijk blijft ze nog even aan Owen hangen, maar uiteindelijk moet ze toegeven dat ze om hem nooit zoveel zal kunnen geven als om Dex. Dex op zijn beurt voelt evenveel voor Ella, maar mist het vermogen zijn gevoelens tegenover haar te uiten. Voor de lezer zijn de signalen die ze afgeven over de gevoelens die ze koesteren maar al te duidelijk. Er komt dan ook een moment waarop je denkt: vooruit nou, wij weten het nu, jullie weten het nu, leef nog lang en gelukkig – maar Van Gastel schept er genoegen in het onvermijdelijke nog eens en dan nog eens uit te stellen.

Gelukkig heeft ze in haar verhaal nog een laag aangebracht. Na de overval is ze berouwvol haar oma vaker in het verzorgingstehuis gaan opzoeken. De twee herkennen veel van zichzelf bij elkaar en hun gesprekken leiden ertoe dat oma haar grote geheim aan Ella toevertrouwt. Het geeft Ella meteen een onderwerp voor het boek dat ze van plan is te schrijven. Het wordt een boek over de oorlog en een grote liefde die verloren is gegaan.

Het verhaal van Zoek het maar uit past in de romantische traditie van aantrekken en afstoten, maar Van Gastel geeft haar verhaal vaart. Ze legt een degelijk fundament waarop ze zorgvuldig gedoseerd, steen voor steen, scène voor scène het geheel bouwt. De dialogen zijn eenvoudig, maar naturel, haar stijl is vlot en zonder opsmuk. Ook al voel je van heel ver aankomen waar het allemaal op uit zal draaien, ze nodigt met haar manier van schrijven uit tot verder lezen. Alle eindjes worden ten slotte aan elkaar geknoopt, dingen vallen op hun plaats en leiden tot een bevredigend slot. Nogmaals: ik ben geen kenner van het genre, maar ik kan me voorstellen dat de uitverkiezing van het boek tot chicklit van het jaar stoelt op een breed gedragen oordeel binnen de doelgroep.

Rien Broere

David Vann, Caribou Island
Vertaald door Arjaan van Nimwegen
Oorspronkelijke titel: Caribou Island
Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam 2011
287 pagina’s
ISBN 978-90-234-6649-9
€ 19,90 (e-book € 15,95)

Kou, regen, storm, sneeuw en ijs zijn de elementen die binnen en buiten het huwelijk van Gary en Irene regeren. Hun verhaal speelt zich af in een desolaat gebied, en daarmee wordt de omgeving één met de personages. David Vann schetst in Caribou Island een fraai psychologisch portret van twee mensen van middelbare leeftijd die de zekerheid van hun huwelijk ondermijnd weten en een laatste krampachtige poging doen te redden wat er te redden valt.

Gary klampt zich vast aan zijn droom in een zelfgebouwde hut op een verlaten eiland in Alaska de rest van zijn leven te slijten, één met de natuur. Zoals zo vaak in het leven blijkt de droom een niet te realiseren romantische versie van een verlangen en is de werkelijkheid ontnuchterend en confronterend.

Irene wordt gekweld door hoofdpijn waar geen lichamelijke oorzaak voor te vinden is, maar die haar uit haar slaap houdt. Een niet vol te houden beproeving, die haar helpt haar verhouding met Gary op scherp te zetten. ‘Je kunt wel kiezen met wie je wilt leven,’ overpeinst ze, ‘maar niet wie hij zal worden.’ Ze merkt hoe haar man zich van haar losmaakt, maar ze merkt ook hoe ze zelf niet zonder hem kan.

De levens van hun kinderen zijn min of meer losgeraakt van die van hun ouders. Van de hechtheid van het gezin is weinig meer over. Zoon Mark keert zich volledig van zijn vader en moeder af en alleen dochter Rhoda blijft voeling met hen houden. Ook zij moet echter uiteindelijk constateren dat ze het contact met haar ouders kwijt is, dat die twee – ook in letterlijke zin – onbereikbaar zijn geworden. Ze vreest het noodlot.

Als Gary na lang zwoegen eindelijk zijn hut in zeer primitieve staat af heeft, blijkt hij gevangen in zijn droom en moet hij die nederlaag tegenover zichzelf toegeven. Irene ervaart op dat moment, niet in de laatste plaats door haar slapeloze nachten, een gevoel van lucide vrijheid. Uiteindelijk keert ook dat zich tegen haar, met een catastrofale ontknoping als gevolg.

De stijl die Vann in Caribou Island hanteert is ontdaan van opsmuk, de dialogen zijn krachtig en  de ontwikkeling van de personages krijgt een genadeloze directheid. Zoals Vann die ontwikkeling zichtbaar weet te maken en inpast in een huiveringwekkende, weidse natuur getuigt van een sterk staaltje psychologisch inzicht. Hij legt menselijke motieven bloot, maar in dit geval ook de onontkoombaarheid van de gevolgen daarvan. Het resultaat is een indringend inkijkje in de menselijke geest, als alles is gezegd en gedaan en een huwelijk, zoals Gary het omschrijft, ‘een andere vorm van alleen-zijn’ is gebleken.

Rien Broere